Vovinam

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Vovinam - Việt võ đạo là môn võ được võ sư Nguyễn Lộc sáng lập vào năm 1936 nhưng lúc này hoạt động âm thầm, đến 1938 mới đem ra công khai đồng thời ông đề ra chủ thuyết "cách mạng tâm thân" để thúc đẩy môn sinh luôn luôn canh tân bản thân, và hướng thiện về thể chất lẫn tinh thần.

Về nội dung, Vovinam có hai phần: võ thuật Việt Nam (Việt Võ Thuật) và võ đạo Việt Nam (Việt Võ Ðạo)
Trong cái tên Vovinam - Việt Võ Đạo thì Vovinam là gốc rễ, cội nguồn, còn Việt võ Ðạo là hoa trái của Vovinam sau quá trình mấy chục năm phát triển. Có thể gọi Vovinam hay Việt Võ Ðạo cũng Ðược. Cách gọi đầy đủ và đúng nhất là Vovinam - Việt Võ Ðạo

Vovinam là từ quốc tế hóa của từ võ thuật - võ đạo Việt Nam. Bên cạnh việc tập luyện võ thuật, binh khí, các võ sinh còn tập luyện nhuyễn công, khí công và coi trọng việc trau dồi nhân tính. Vovinam có các đòn bay cao kẹp cổ nổi tiếng còn gọi là "đòn chân tấn công", luôn có mặt trong các buổi biểu diễn.

Trong các môn võ của Việt Nam, Vovinam được phát triển qui mô và rộng lớn nhất với nhiều môn sinh có mặt ở hơn 60 nước trên thế giới, trong đó có Ba Lan, Bỉ, Campuchia, Đan Mạch, Đức, Hoa Kỳ, Maroc, Na Uy, Nga, Pháp, România, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Singapore, Uzbekistan, Thái Lan, Ý, Úc, Ấn Độ, Iran, Tây Ban Nha, Algérie, Đài Loan…

Mục lục

Lịch sử

Võ sư Nguyễn Lộc

Sáng Tổ môn phái, người sáng lập ra môn phái Vovinam là võ sư Nguyễn Lộc.

Năm 1938, võ sư Nguyễn Lộc giới thiệu Vovinam ra công chúng.

Năm 1960, võ sư Nguyễn Lộc qua đời tại Sài Gòn sau khi trao quyền lãnh đạo Vovinam cho người môn đệ trưởng tràng của mình là võ sư Lê Sáng. Từ 1960, võ sư Lê Sáng tiếp nhận chức Chưởng Môn môn phái và chịu trách nhiệm phát triển và quảng bá rộng rãi Vovinam ra toàn thế giới.

Từ năm 1966, môn Vovinam được đưa vào giảng dạy ở một số trường công lập thuộc nền Giáo dục Việt Nam Cộng hòa.^[1]

Năm 1974, ở Pháp, giáo sư Phan Hoàng gầy dựng nền móng phát triển Vovinam ở Âu châu.^[2]

Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, một số võ sư chạy ra nước ngoài đã phổ biến Vovinam ra toàn thế giới, những võ sư còn lại bao gồm Chưởng Môn Lê Sáng ở lại tiếp tục duy trì việc phát triển Vovinam tại nơi đã khai sinh ra nó là Việt Nam.

Tháng 10 năm 2007, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Việt Nam (VVF) diễn ra tại Khách sạn Rex, thành phố Hồ Chí Minh.^[3] Ông Lê Quốc Ân - Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam được các đại biểu bầu vào vị trí Chủ tịch VVF, Võ sư Nguyễn Văn Chiếu - Phó trưởng ban điều hành Vovinam Việt Nam là Phó Chủ tịch VVF phụ trách kỹ thuật, Võ sư Võ Danh Hải - HLV trưởng Vovinam Quân Đội, trường trực Ban vận động thành lập Liên đoàn Vovinam Việt Nam được bầu vào vị trí Tổng thư ký VVF.

Tháng 9 năm 2008, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Quốc tế (IVF) diễn ra tại thành phố Hồ Chí Minh ^[4] GS-TS Nguyễn Danh Thái - Thứ trưởng thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam kiêm Chủ tịch Ủy ban Olympic Việt Nam được đại hội tín nhiệm bầu vào vị trí chủ tịch, TS Võ Danh Hải - Tổng thư ký Liên đoàn Vovinam Việt Nam đắc cử vị trí Tổng thư ký WVVF, sau đó đổi tên thành Liên đoàn Vovinam Thế giới (WVVF) k^[5]. Việc thành lập này là để hợp thức hóa việc quản lý Vovinam ở tầm quốc tế khi mà ở thời điểm này Vovinam đã xuất hiện ở hơn 30 nước trên thế giới.

Tháng 2 năm 2009, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Châu Á (AVF) diễn ra tại Tehran.^[6]

Tháng 7 năm 2009, Giải Vô địch Vovinam Thế giới lần thứ nhất được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh. Thực ra giải này đã từng được tổ chức 4 lần trước đó với tên gọi "Giải Vovinam Quốc tế", nhưng lần này vẫn được gọi là lần thứ nhất bởi tính từ cột mốc Liên đoàn Vovinam Thế giới ra đời vào năm 2008 thì đây là giải thế giới lần đầu tiên do tổ chức này điều hành.

Ngày 31 tháng 3 năm 2010, Chưởng Môn Lê Sáng ký quyết định thành lập Hội Đồng Võ Sư Chưởng Quản Môn Phái. Người đứng đầu hội đồng này được gọi dưới danh hiệu là Chánh Chưởng Quản và là người đứng đầu môn phái. Như vậy, danh xưng Chưởng Môn trong môn phái sẽ không còn dùng trong tương lai nữa. Kể từ đây, khi gọi Sáng Tổ Nguyễn Lộc, Chưởng Môn Lê Sáng thì đó là những danh hiệu riêng biệt, liên quan đến những thời kỳ đặc biệt của môn phái. Cũng kèm theo đó, võ sư Nguyễn Văn Chiếu được bổ nhiệm làm Chánh Chưởng Quản môn phái.^[7]

Ngày 27 tháng 9 năm 2010, võ sư Chưởng Môn Lê Sáng qua đời.^[8]

Ngày 16 tháng 10 năm 2010, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Châu Âu (EVVF) diễn ra tại Paris.^[9]

Ngày 28 tháng 12 năm 2010, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Đông Nam Á (SEAVF) diễn ra tại Campuchia.^[10]

Năm 2011, Vovinam lần đầu tiên được đưa vào chương trình thi đấu chính thức tại SEA Games 26.

Ngày 11 tháng 1 năm 2012, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Châu Phi (AFVF) diễn ra tại Alger(Algeri).^[11]

Võ thuật

Bay cao, kẹp cổ bằng chân, Minden, Đức

Vovinam

Vovinam bao gồm phần võ thuật như những thế đấm, đá, gạt, đỡ, lao, gối, chỏ, vật, đòn chân,… và phần binh khí như việc sử dụng và chống đỡ kiếm, đao, côn, thương, dao găm, súng trường… Tiếp đó là việc luyện tập ngạnh công, nhuyễn công, khí công giúp dưỡng sinh và bảo tồn sức khỏe.

Đòn thế Vovinam được đưa vào hệ thống "Một phát triển thành Ba" nên tất cả các đòn thế được tập luyện từ thế căn bản (tấn công, phản đòn, khóa gỡ,…), qua đơn luyện (quyền pháp, chiến lược,…) và đến các dạng đa luyện (song luyện, đối luyện, tam đấu, tứ đấu,…). Võ thuật Vovinam đa dạng và thức thời, phù hợp với nhiều lứa tuổi.

Từ xưa đến nay Vovinam nổi tiếng với 3 đòn: ^{[cần dẫn nguồn]}

Chỏ (vì thế trong một số cuộc thi song đấu đối kháng Vovinam, môn sinh không được phép dùng chỏ, vì Vovinam dùng chỏ rất mạnh)
Chém quét (chém một bên, dùng chân đá quét chân đối phương bên kia, 2 lực trái chiều sẽ khiến đối phương ngã)
Đòn chân tấn công (Sử dụng các kỹ thuật cả 2 chân để quật ngã đối phương, Vovinam có tất cả 21 đòn chân tấn công)

Trong thời gian phong trào "Võ Thuật học đường" (1965), vì không đủ huấn luyện viên có rất nhiều huấn luyện viên của các môn phái võ nước ngoài và võ cổ truyền tham gia vào Vovinam. Họ đã mang nhiều kỹ thuật của các môn võ khác bổ sung vào Vovinam.

Ví dụ: Võ sư Nguyễn Hữu Nhạc của võ đường Sa Long Cương đã mang bài Long Hổ Quyền vào Vovinam ^{[cần dẫn nguồn]}. Đây là một trong những bài quyền được coi là rất đặc trưng của Vovinam.

Vì lý do nói trên, hệ thống kỹ thuật của Vovinam sau thời "Võ thuật học đường" đã khác một cách cơ bản so với hệ thống võ thuật do võ sư Nguyễn Lộc truyền dạy.

Võ đạo

Chủ thuyết "cách mạng tâm thân" là phần thực dụng của vũ trụ quan, nhân sinh quan của Việt Võ Đạo, nhưng không phải là triết học, và không bị ảnh hưởng của nhị nguyên luận. Chủ thuyết giáo dục người Việt mới, về tâm và thân. Đó không phải là lý thuyết, mà là ứng dụng thực tế vào mọi sinh hoạt võ học, với các định lý: tâm thân phối triển, cương nhu phối triển, tri hành phối triển, việt ngã, độ tha, và thăng hóa, cả tâm hồn và thân chất, để truyền thông, nghị lực mới với các thế hệ môn sinh kế tục, đòi hỏi tính kiên trì để học, hỏi, hiểu, và hành.

Môn sinh Vovinam luôn tự thực hiện cuộc "cách mạng Tâm Thân" để phát triển toàn diện về tâm, trí và thể. Ngoài việc luyện tập đòn thế để thân thể cường tráng, dẻo dai và khỏe mạnh, môn sinh Vovinam còn trau dồi một tâm hồn thanh cao, hiến ích, tự tin, can đảm, cao thượng, bất khuất và tính nhân bản theo lời dạy của võ sư Nguyễn Lộc "sống cho mình, giúp cho mọi người khác sống, sống cho mọi người".

Võ đạo của Vovinam còn được xem như một nhân cách sống hay một triết lý làm người.

10 điều tâm niệm hiện nay^[12]

10 điều tâm niệm theo chương trình võ đạo mới nhất do võ sư Nguyễn Văn Chiếu biên soạn và công bố từ năm 2009:

Việt võ đạo sinh nguyện đạt tới cao độ của nghệ thuật để phục vụ dân tộc và nhân loại.
Việt võ đạo sinh nguyện trung kiên phát huy môn phái, xây dựng thế hệ thanh niên dấn thân hiến ích.
Việt võ đạo sinh đồng tâm nhất trí, tôn kính người trên, thương mến đồng đạo.
Việt võ đạo sinh tuyệt đối tôn trọng kỷ luật, nêu cao danh dự võ sĩ.
Việt võ đạo sinh tôn trọng các võ phái khác, chỉ dùng võ để tự vệ và bênh vực lẽ phải.
Việt võ đạo sinh chuyên cần học tập, rèn luyện tinh thần, trau dồi đạo hạnh.
Việt võ đạo sinh sống trong sạch, giản dị, trung thực và cao thượng.
Việt võ đạo sinh kiện toàn một ý chí đanh thép, nỗ lực tự thân cầu tiến.
Việt võ đạo sinh sáng suốt nhận định, bền gan tranh đấu, tháo vát hành động.
Việt võ đạo sinh tự tín, tự thắng, khiêm cung, độ lượng, luôn luôn tự kiểm để tiến bộ.

10 điều tâm niệm khi xưa

Đạt tới cao độ của nghệ thuật để phục vụ dân tộc và nhân loại.
Trung kiên phát huy môn phái, xây dựng thế hệ thanh niên Việt Võ Đạo.
Đồng tâm nhất trí, tôn kính người trên, thương mến đồng đạo.
Tuyệt đối tôn trọng kỷ luật, nêu cao danh dự võ sĩ.
Tôn trọng các võ phái khác, chỉ dùng võ để tự vệ và bênh vực lẽ phải.
Chuyên cần học tập, rèn luyện tinh thần, trau dồi đạo hạnh.
Sống trong sạch, giản dị, trung thực và cao thượng.
Kiện toàn một ý chí đanh thép, thắng phục cường quyền và bạo lực.
Sáng suốt nhận định, bền gan tranh đấu, tháo vát hành động.
Tự tín, tự thắng, khiêm cung, độ lượng, luôn kiểm điểm để tiến bộ.

Võ phục

Từ năm 1938 đến năm 1964, Vovinam không có võ phục chính thức của mình. Sau cuộc gặp mặt các võ sư Vovinam lần đầu tiên, tổ chức vào năm 1964, màu võ phục chính thức là màu lam. Tuy nhiên phân nhánh ly khai Việt Võ Đạo Federation dùng võ phục màu đen trong những năm 1973-1990. Từ năm 1990 cho đến nay, võ phục Vovinam trên toàn thế giới dùng thống nhất màu lam.

Hệ thống đai đẳng và thời gian luyện tập

Tự vệ nhập môn: Có hai cấp là Tự vệ (đai xanh màu da trời) và Nhập môn (Ðai xanh dương đậm). Thời gian luyện tập mỗi cấp là 3 tháng. Danh xưng: Võ sinh.
Lam đai: Ðai xanh dương đậm có gạch vàng, ba cấp. Thời gian luyện tập mỗi cấp là 6 tháng. Danh xưng: Môn sinh.
Hoàng đai không vạch: Đai vàng trơn. Thời gian luyện tập là 2 năm. Quyết định sử dụng Đai vàng trơn của Hội Đồng Võ Sư Chưởng Quản Môn Phái được thi hành vào ngày 1 tháng 1 năm 2012 với mục đích thay thế Đai đen (Huyền đai) trước đây. Danh xưng: Hướng dẫn viên.
Hoàng đai có vạch: Ðai vàng có gạch đỏ, ba cấp. Thời gian luyện tập mỗi cấp lần lượt là 2 năm, 3 năm, 4 năm. Danh xưng: Huấn luyện viên.
Chuẩn hồng đai: Ðai đỏ có 2 viền vàng, một cấp. Thời gian luyện tập là 5 năm và trình tiểu luận võ học khi thi thăng cấp Hồng đai. Danh xưng: Võ sư Chuẩn Cao đẳng.
Hồng đai: Ðai đỏ có vạch trắng, sáu cấp. Thời gian luyện tập mỗi cấp là ít nhất 6 năm và trình luận án võ học khi thi thăng cấp, danh xưng: Võ sư Cao đẳng.
Bạch đai: Ðai trắng có 4 chỉ tứ sắc xanh, đen, vàng, đỏ, có 1 cấp. Thời gian luyện tập: vô định. Ðây là đai cao nhất dành riêng cho võ sư Chưởng Môn môn phái. Ngày nay do môn phái không còn chức vị Chưởng Môn nên Đai trắng chỉ còn nằm trong lịch sử môn phái.

Vovinam
Các loại đai đẳng^[13]
Cấp	Tự vệ nhập môn		Sơ đẳng	Trung đẳng		Cao đẳng	Thượng đẳng
Tên đai	Tự vệ	Nhập môn	Lam đai	Hoàng đai		Hồng đai	Bạch đai
Danh xưng	Võ sinh		Môn sinh	Hướng dẫn viên	Huấn luyện viên	Võ sư	Chưởng môn
Đai				65px

Ý nghĩa màu đai

Hiện tại, các màu đai có ý nghĩa như sau:^[14]

Xanh lam: Tượng trưng cho màu hy vọng và biển cả, với ý nghĩa người võ sinh đang nuôi hy vọng tiến sâu vào ngành võ thuât và tu dưỡng tinh thần võ đạo.
Vàng: Tượng trưng cho màu Vương đạo của Á Đông, với ý nghĩa người võ sinh đang nuôi hy vọng tiến sậu vào ngành võ thuât và tu dưỡng tinh thần võ đạo.
Đỏ: Tượng Trưng cho màu máu, màu của lửa sống hào hùng kiên quyết, với ý nghĩa võ thuật và tinh thần võ đạo đã ngấm vào máu huyết, đang lưu thông trong thân thể người môn sinh.
Trắng: Tượng trưng cho màu xương, với ý nghĩa võ thuật và tinh thần võ đạo đã ngấm sâu vào xương tủy, biến căn cốt con người biểu trưng cho tinh hoa môn phái.

Trong một số giai đoạn lịch sử, màu đai từng có ý nghĩa như sau:

Xanh lam: Ban đầu là "màu hy vọng" như hiện nay.
Đen: Màu của nước, với ý nghĩa võ thuật và võ đạo đã chuyển thành bản thể. Ban đầu không có màu đen cho đai. Nhưng từ khi Vovinam chính thức ra với quốc tế, nên các võ sư đã thống nhất cho thêm màu đai đen để có một cấp bậc tương đương với đẳng cấp quốc tế. Nghĩa là môn sinh mang đai đen Vovinam sẽ tương đương đẳng cấp với các môn sinh đai đen của các võ phái khác đã được quốc tế hóa (như đai đen của Karatedo, Taekwondo,…). Đến năm 2012, đai đen được thay thế bởi đai vàng trơn do Hội đồng Chưởng quản quyết định đưa màu đai vàng truyền thống trở lại để thay đai đen cho cấp này, trong bối cảnh Vovinam đã phát triển rộng khắp và màu đai truyền thống của Vovinam không còn là điều xa lạ đối với bạn bè 5 châu.
Vàng: Ban đầu là màu của da, với ý nghĩa võ thuật và võ đạo đã bao trùm thân thể cho người môn sinh, bảo vệ vững chắc cho người môn sinh. Khi xưa, Vovinam chỉ dạy cho người Việt, chưa du nhập ra quốc tế, nên màu vàng biểu thị cho màu da của người Việt, là người da vàng. Đến khi Vovinam trở nên quốc tế hóa với các môn sinh da vàng, da trắng, da đen đến từ khắp nơi trên toàn thế giới, có một thời gian ý nghĩa màu đai vàng đã sửa thành "màu của đất". Đến ngày nay thì sửa thành "màu của Vương đạo Á Đông" như trên.
Đỏ: Ban đầu là màu của máu như hiện nay. Có một thời gian sửa thành màu của lửa, với ý nghĩa võ thuật và võ đạo đã bốc cao như lửa.
Trắng: Ban đầu là màu của xương như hiện nay. Có một thời gian sửa thành màu của sự thanh khiết, với ý nghĩa võ thuật và võ đạo đã trở nên cao độ, chân tịnh, thiêng liêng nhất. Màu đai này chỉ dành cho Chưởng Môn môn phái.

Mục lục

Lịch sử

Võ thuật